Behawiorystyka psów, typowe zachowania i reakcje na otoczenia
Czynniki wpływające na zachowanie psa
Etogram – jest to zbiór zachowań właściwych dla danego gatunku. W przypadku psa jest to :
- odpoczynek i sen (ok. 16h w ciągu doby)
- zachowania eksploracyjne (węszenie, kopanie dołków itp.)
- zabawa
- zachowania pokarmowe
- zachowania terytorialne
- zachowania seksualne i rozrodcze
- zachowania opiekuńcze
- komunikacja
- zachowania submisyjne
- zachowania dominacyjne
- agonistyczne (kłapanie zębami, warczenie, szczekanie)
- zachowania komfortowe
- zachowania wydalnicze i znakowanie
Na zachowanie psa ma również wpływ ewolucja – łańcuch łowiecki i tworzenie się ras oraz zachowania dziedziczone. Duży wpływ mają także predyspozycje indywidualne, socjalizacja, doświadczenie i uczenie się oraz antropomorfizacja.
Jako opiekunowie psów powinniśmy mieć świadomość zachowań, które są zawarte w psim etogramie i nie próbować z nimi walczyć, a raczej znajdywać rozwiązania oparte na kompromisie. Psie potrzeby są ważne i należy je respektować. W przeciwnym razie uzyskamy frustrację psa, co prawdopodobnie zwiększy ilość niepożądanych zachowań i utrudni pracę z nim.
Łańcuch łowiecki – jest sekwencją zachowań, która pozwala drapieżnikowi upolować zwierzynę.
U psów zachowania te występują w następującej kolejności: namierzanie -> obserwacja -> podkradanie -> pogoń -> chwycenie -> zagryzanie -> rozszarpanie -> konsumpcja
Różne rasy psów w zależności od użytkowości, mają zachowany lub wygaszony łańcuch łowiecki na innych etapach.
- psy pierwotne – zachowany cały
- charty – zachowany cały
- psy stróżujące – namierzanie, obserwacja
- psy gończe – do pogoni
- psy myśliwskie – do chwycenia
- terriery – do konsumpcji
- typu pit bull – do konsumpcji
- zaganiające – do chwycenia
- psy ozdobne i do towarzystwa – wygaszony cały łańcuch łowiecki
Psia komunikacja
Psy komunikują się w sposób niewerbalny, dlatego bardzo ważna jest świadomość sygnałów wysyłanych przez psa.
Turid Rugaas w swojej książce „Sygnały uspokajające” opisała następujące sygnały:
- Odwracanie głowy
- Sygnalizowanie oczami – mrużenie oczu lub spojrzenie ukazujące białko jest sygnałem stresu
- Odwracanie się
- Oblizywanie nosa – dyskomfort, stres
- Zastygnięcie w bezruchu
- Powolne poruszanie się
- Machanie ogonem – nie zawsze jest sygnałem świadczącym o radości, często wynika z wysokiego poziomu pobudzenia
- Siadanie
- Kładzenie się
- Ziewanie
- Podchodzenie po łuku – w psim świecie, podchodzenie na wprost jest postawą grożącą. Pies podchodzący po łuku pokazuje drugiemu, że ma wobec niego pokojowe zamiary lub się go obawia.
- Wąchanie podłoża – często sposób na poradzenie sobie z trudną sytuacją lub pokazanie drugiemu psu, że nie musi się go obawiać i/lub nie jest nim zainteresowany
- Rozdzielanie
- Podnoszenie łapy
- Mruganie oczami
- Znaczenie terenu
- Zachowanie zastępcze np. trzymanie przedmiotów w pysku – sposób na poradzenie sobie ze stresującą sytuacją
- Uśmiechanie się (nerwowe ziajanie)
Wyżej wymienione sygnały psy wysyłają kiedy są w dyskomforcie lub stresie. Czasem również aby uspokoić inne psy, które są zestresowane ich obecnością. Wiele z nich jest bardzo subtelnych i łatwo je przeoczyć, dlatego chcąc zrozumieć komunikację psa trzeba być dobrym obserwatorem.
Sygnały świadczące o tym, że pies odczuwa dyskomfort w danej sytuacji pomagają nam przewidzieć ryzyko ugryzienia. Zdrowe psy zanim przystąpią do ugryzienia wysyłają ich sporo. Świadczą one o tym, że jeśli nie wycofamy się z danej sytuacji może do niego dojść.
Warczenie, kłapanie zębami, uderzanie pyskiem itp. – jest to komunikacja agresywna, która nadal jest sposobem komunikacji i nie powinniśmy jej potępiać. Dużo ludzi boi się i uważa, że ich pies jest „agresywny” jeśli warczy. Prawdą jest, że jest to dla nas ostrzeżenie i mamy możliwość wycofania się z danej sytuacji lub zaprzestania działania, które sprawia psu dyskomfort.
Na poniższej ilustracji ukazana jest „drabina agresji”. W graficzny sposób zostało na niej przedstawione jakie zachowania psa powinny wzbudzić naszą czujność oraz kiedy pies jest już w dużym dyskomforcie, czuje się zagrożony i zaraz może przystąpić do ugryzienia.
Drabina agresji Kendal Shepherd
Pies zanim przystąpi do ugryzienia wysyła szereg sygnałów, które są zilustrowane w postaci drabiny:
Wyżej wymienione zachowania są kwestią bardzo indywidualną, dlatego warto zapoznać się ze wszystkimi. Niektóre psy wysyłają więcej komunikatów, a inne mniej.
Autor: tech. wet. Marta Fredrich
Źródła : Zachowanie się zwierząt – zarys problematyki Kaleta Tadeusz, Turid Rugaas – Sygnały uspokajające, BSAVA 2009; © Wydania polskiego Galaktyka Sp. z o.o, Zaburzenia zachowania psów Joel Dehasse, Sabine Schroll
