Kleszcz – MAŁY, DUŻY problem? Co warto wiedzieć i jak się zabezpieczyć?
Choroby odkleszczowe to jedno z najbardziej niebezpiecznych naturalnych zagrożeń.
Kleszcze żerują głównie w lasach liściastych, w gęstych zaroślach i paprociach, ale także przy wytyczonych ścieżkach przez zwierzęta, czy ludzi oraz na terenach zieleni miejskiej i przydomowych ogródkach.
Kleszcze w ujęciu biologicznym zostały sklasyfikowane jako pajęczaki, dlatego że w życiu dorosłego osobnika mają 8 odnóży. Należą do grupy roztoczy i jako organizmy wyjątkowo łatwo adaptują się do otoczenia.
Kleszcze w naszym klimacie żerują cały rok. Klimat jest cieplejszy i kleszcze uaktywniają się już wczesną wiosną, a nawet zimą, gdy temperatura wynosi powyżej 0 stopni Celsjusza. Kleszcze posiadają rozwinięty aparat gębowy. Pajęczak wszczepia się w skórę przy pomocy narządu gębowego przypominającego nożyce, a dzięki ryjkowi tworzy otwór w ukrwionej tkance. Następnie zasysa wpływającą krew.
Kleszcze stanowią zagrożenie dla zdrowia naszych pupili, ale także dla ludzi, mogąc przenosić groźne choroby. Profilaktyka przeciwkleszczowa jest w tym wypadku kluczowa.
Po powrocie z miejsc, w których mogą żerować pasożyty warto dokładnie obejrzeć ciało i sierść pupila, a także swoje ciało i owłosioną skórę. Kleszcze najłatwiej znaleźć w miejscach gdzie skóra jest najdelikatniejsza (głowa, pachy, pachwiny).
Co robić, aby skutecznie chronić zwierzę przed kleszczami i chorobami odkleszczowymi?
- Preparaty przeciwkleszczowe: skonsultuj się z lekarzem weterynarii, aby dobrać odpowiedni preparat przeciwkleszczowy dostosowany do potrzeb Waszego psa i kota. Regularne stosowanie zapewni zabezpieczenie. Warto wiedzieć, że pasożyty stają się odporne na wiele preparatów, które kiedyś skutecznie chroniły.
- Sprawdzanie futra: regularnie przeglądaj i wyczesuj futro swojego psa, szczególnie po spacerach w trawie, czy lesie. U kotów wychodzących, czy luźno, czy na smyczy podobnie. Jeśli zauważysz kleszcza, usuń go ostrożnie przy użyciu specjalnego narzędzia – tzw. kleszczołapek bądź pęsety w rękawiczkach. Warto upewnić się, że aparat gębowy został usunięty w całości.
- Badania kontrolne: regularne wizyty u weterynarza pomogą monitorować zdrowie psa i wczesne wykrywanie ewentualnych chorób przenoszonych przez kleszcze.
Aby skutecznie zabezpieczyć psa można zastosować różne środki:
- Preparaty spot on: stosowanie specjalnych preparatów dostępnych u lekarza weterynarii, takich jak krople na kark, czy spraye.
- Obroże przeciwkleszczowe: obroże nasączone substancjami odstraszającymi kleszcze mogą stanowić skuteczną ochronę. Ważne jest aby obroża przylegała do skóry psa. Zbyt luźno założona może nie spełniać swojej funkcji. Lepiej sprawdza się u psiaków z krótszą sierścią.
- Preparaty doustne: w postaci tabletek, na 4,5 lub 12 tygodni.
Preparaty odstraszają kleszcze lub powodują, że te po wczepieniu się w skórę, narażone są na kontakt z daną substancją i w wyniku spożycia preparatu umierają. Większość tych substancji działa na układ nerwowy stawonoga.
Jeśli chodzi o ludzi to warto np.: przed wycieczką do lasu lub pracą w ogrodzie ubrać długą odzież i skarpetki. Dla większej ochrony można założyć skarpetki na nogawki. Kleszcz w tym przypadku nie trafi bezpośrednio na odkrytą skórę. Dodatkowo można użyć sprayu odstraszającego owady (takiego sprayu nie wolno stosować na skórę zwierzaka). Po powrocie do domu należy obejrzeć całą powierzchnię ciała w poszukiwaniu kleszczy. Te sprytne pajęczaki często wędrują po ubraniu i ciele gospodarza, w poszukiwaniu dogodnego miejsca, czyli wcześniej wspomnianego cienkiego obszaru skóry.
Niektóre z chorób przenoszonych przez kleszcze, które mogą dotyczyć psów i kotów, to:
- Borelioza
Jedna z najczęstszych chorób zoonotycznych na świecie przenoszona przez kleszcze. Wywoływana przez bakterię Borrelia sp., może prowadzić do zapalenia stawów, problemów z sercem i układem nerwowym. Choroba występuje u psów i sporadycznie u kotów. Objawy kliniczne, które dominują podczas zakażenia to nawrotowe zapalenie stawów z kulawizną, czasami anoreksja i depresja, mogą rozwijać się choroby serca. Stawy zwierzęcia mogą być bolesne, obrzęknięte i ciepłe. Chore psy mogą mieć sztywny chód i wygięty grzbiet. Choroba ma charakter nawrotowy z przerwami tygodniowymi lub miesięcznymi.
- Babeszjoza
Choroba pasożytnicza zwierząt i ludzi. Spowodowana przez pierwotniaki Babesia spp. Kleszcz przyssany do ciała zwierzęcia wprowadza do jego krwioobiegu pierwotniaki, które atakują erytrocyty (czerwone krwinki), niszcząc je. W przebiegu choroby może dochodzić do ciężkiej anemii, gorączki (powyżej 40°C), utraty apetytu, mocz może mieć zabarwienie czerwone do brązowego, narządy takie jak wątroba i nerki mogą zostać uszkodzone w przebiegu choroby, nieleczona choroba lub zbyt długie zwlekanie z leczeniem prowadzi do śmierci.
- Ehrlichioza
Choroba wielonarządowa wywołana przez bakterie z rodzaju Ehrlichia spp., obejmuje układ krwionośny prowadząc do niedokrwistości, nerwowy, immunologiczny, a także oczy i rzadziej płuca. Objawami najczęściej są: senność, depresja, utrata apetytu, gorączka, zaburzenia z oddychanie,, niezborność ruchów, chwiejność chodu i przechylanie głowy na jeden bok.
- Anaplazmoza
Spowodowana bakterią Anaplasma, może objawiać się problemami z układem krwiotwórczym oraz ogólnymi objawami choroby, takimi jak: gorączka i osłabienie, biegunka, wymioty, a nawet kaszel. Zarażenie Anaplasmą może powodować bóle stawów. Zdarza się, że w przebiegu choroby zwierzę nie wykazuje objawów.
- Paraliż odkleszczowy
Choroba powodująca niedowład lub porażenie czterokończynowe. Wywoływana jest przez neurotoksyny, które dostały się do krwioobiegu. Choroba bardzo rzadko występuje w Polsce, ale coraz częściej odnotowuje się przypadki we Włoszech.
W przypadku jakichkolwiek podejrzeń o zakażenie, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem weterynarii. Regularna profilaktyka i świadomość objawów są kluczowe dla zdrowia psa.
Podsumowując, objawy chorób odkleszczowych u psów mogą się różnić w zależności od konkretnej choroby, ale ogólne symptomy obejmują:
- Gorączkę – podwyższenie temperatury ciała może być pierwszym sygnałem infekcji.
- Zmęczenie – zwierzę może wykazywać ogólną apatię, zmniejszoną aktywność i energię.
- Nietypowe zachowanie – zmiany w zachowaniu, takie jak apatia, chwiejność, dezorientacja czy nadmierne spaczenie.
- Utrata apetytu – zmniejszone zainteresowanie jedzeniem lub zupełna utrata apetytu.
- Chwiejność chodu – problemy z koordynacją ruchową mogą być objawem wpływu choroby na układ nerwowy.
- Zmiana zabarwienia moczu – w przypadku niektórych chorób odkleszczowych może zmienić się kolor moczu (od czerwonego/brunatnego do brązowego).
Warto zauważyć, że objawy te mogą być podobne także do innych chorób, nie tylko tych odkleszczowych, dlatego ważne jest, aby natychmiast skonsultować się z lekarzem weterynarii, jeśli zaobserwujesz jakiekolwiek niepokojące zmiany w zachowaniu lub zdrowiu swojego zwierzęcia.
Skonsultuj się z lekarzem weterynarii w sprawie skutecznej profilaktyki przeciwkleszczowej. Pamiętaj, że właśnie profilaktyka to klucz do zapewnienia długiego i zdrowego życia Waszemu pupilowi. Zadbajcie o bezpieczeństwo swojego czworonoga, ponieważ kleszcz jest taki straszny jak go malują!
Autor: lek. wet. Anna Walczak
